“Taassup Taarruz Etmeden Yaşayamaz”

İran Şehinşahı Rıza Pehlevi 1934 yılında Türkiye’yi ziyaret eder. Şehinşah Türkiye’de büyük bir konukseverlikle ağırlanır. Görmek istediği her yere götürülür. Genelkurmay Başkanlığına bile. Bu gezilerin büyük bölümünde İsmet İnönü, Şehinşah’ın yanındadır.

O dönemde İran’da gericilik faaliyetleri yükselmektedir. Şehinşah, bu konuda Türkiye’nin deneyimlerinden yararlanmak istediğini açıklayarak ülkesini taassubun karanlığından kurtarmak için İsmet İnönü’ye düşüncelerini sorar. İsmet Paşa:

“Evvela taassup taraftarı olanların taarruzundan memleketi kurtarmak lazımdır. Taassup taarruz etmeden yaşayamaz. Nerede azgın bir tahrik ve teşvik görürseniz, ilk önce bu tasallutu, bu taarruzu menetmelisiniz. Herkes dinin icabını yerine getirmek için dini vazifeleri istediği gibi yapsın. Ama düşmanlık yaratmasın ve tahrik etmesin.”

Rıza Pehlevi bu sözlere katılır.

Cumhuriyet dönemi yöneticilerinin yobazlığa karşı genel tavrı da bu yönde olmuştur. Başkalarına hakaret eden, diğer insanlara karşı saldırganca bir tutum besleyen gerici hareketlere hiçbir şekilde hoşgörü gösterilmemiştir.

İsmet İnönü 1914 yılında, yoğun askerlik dönem arasında ilk fırsat bulduğunda, çok sınırlı bir bütçeyle Avrupa seyahatine çıkar. Yanında arkadaşı Kazım Karabekir de vardır.  İsmet İnönü, Avrupa seyahati sırasında kadınların toplumdaki yerini görünce taassubun kadınları eve hapsettiğini ve toplumun sadece sosyal yapısını değil ekonomik yapısını bozduğunu da fark eder. Bu konuyu hatıralarında şöyle yazar:

“Münih’in umumi hayatının üzerimde yaptığı daimi tesir, kadınların o zamana kadar bilmediğim genişlikte çalışkanlıkları olmuştur. Cemiyetin her hizmetinde kadınlar yer almışlardı. Göze çarpan bir otorite ile işlerini yapıyorlardı. Yedi-sekiz milyonluk Bavyera, kadın erkek bütün nüfusu ile, on beş milyonluk bir cemiyet mahsulü veriyordu. Bizim kadınlarımızın umumi hayattan uzak bulunmaları milli gücümüzü yarı yarıya azaltıyor sözünün manasını ilk nazarda Münih’te kavramıştım.”

İsmet İnönü’nün Hatıralar kitabı, Milli Mücadele ve Cumhuriyetin ilk yıllarına ilişkin çok önemli bilgiler içeriyor. Hatıralar, savaşların yanında mali meseleler, dış ilişkiler, eğitim, sanat gibi pek çok konuya da değiniyor.  Kendisini ülkesine adamış müthiş bir asker, doğru bildiğini söylemekten korkmayan usta bir siyasetçi ve kendi deyimiyle amatör bir diplomat. Son derece akıcı bir üslupla yazılmış, anekdotlarla dolu, Milli Mücadeleye ilgi duyan herkesin okuması gereken bir kitap İsmet İnönü’nün Hatıralar’ı.

İsmet İnönü’nün Hatıralar kitabını indirimli fiyat ve avantajlı kargo seçeneği ile hemen satın almak için tıklayın.