“En Yakın Dostundan Bile Bedava Yardım Gelmez, Bunu Bilmeyen Adam Devlet Sorumluluğu Taşıyamaz”

İsmet İnönü, hem Kurtuluş Savaşı yıllarında hem de sonrasında her zaman mali konularla ilgiliydi. Bu ilgisinin ana nedeni Lozan Konferansı’ndaki bir anısıydı. Lozan’daki birinci toplantıda İngiltere heyetinin başındaki İngiliz Dışişleri Bakanı Lord Curzon ile görüşmesinde Curzon, İsmet İnönü’ye:

“Konferanstan bir neticeye varacağız. Ama memnun ayrılmayacağız. Hiçbir işte bizi memnun etmiyorsunuz. Hiçbir dediğimizi makul olduğuna, haklı olduğumuza bakmaksızın kabul etmiyorsunuz. Hepsini reddediyorsunuz. En nihayet şu kanaate vardık ki, ne reddederseniz hepsini cebimize atıyoruz. Memleketiniz haraptır. Harap bir memleketi nasıl kurtaracaksınız? İhtiyaç sebebiyle yarın para istemek için karşımıza gelip diz çöktüğünüz zaman, bugün reddettiklerinizi cebimizden birer birer çıkartıp size göstereceğiz.”

İsmet İnönü, Lord Curzon’a “Şimdi meseleleri halledelim, para istemek için gelirsem o zaman gösterirsiniz.” der ama bu sözleri de unutmaz. Hatıralarını yazarken Lozan Konferansı’nın üstünden kırk beş yıl geçmesine karşın Curzon’un sözlerini hiçbir zaman unutmadığını söyler. Ne zaman borçlanmayla ilgili bir tartışma olsa İsmet Paşa’nın aklına bu tehdit gelir. Bu nedenle, Cumhuriyet döneminde en büyük yatırımlar yapılırken bile zorunlu olmadıkça borçlanma yoluna gitmek tercih edilmez.

Cumhuriyet kadroları demiryollarını, maden işletmelerini, şeker fabrikalarını kurarken ülkenin sınırlı kaynaklarıyla yetinirler. İsmet Paşa, ekonomik sorunların belirlenip çözülmesinde büyük çaba harcasalar da zaman zaman yanıldıklarını itiraf eder:

“İlk seneler, vakit vakit, gerek para değerinde uğradığımız dalgalanmalardan, gerek ticaret muvazenesinde çektiğimiz güçlüklerden, iktisadi sebep aramaktan ziyade siyasi sebep aramaya meylimiz vardı. Zannederdik ki paramızın değerini mahsus düşürüyorlar. Zannederdik ki, ticaret muvazenesini bozmak ve dengeyi sağlamamak için memleket aleyhine kurulmuş tertipler ve siyasi anlaşmalar vardır. Onları işletmektedirler.”

İsmet Paşa ve arkadaşları kabahati başkalarına atmanın yersizliğini kısa sürede anlar. Elbette yabancılar kendilerini düşünecek ve daha fazla kâr elde etmek için sizin ülkenizi zarara uğratabileceklerdir. Ancak sizin ülkenizin yöneticileri de bu bilinçle bağımsızlığını korumak için ekonomik olarak dışa bağımlı olmayacak, dış krediler kullanarak gereksiz yere borçlanmayacaktır:

“Bilmek lazımdır ki, ihtiyaç zamanı gelen yardım, en yakın dostundan geldiği zaman bile bedava gelmez. Hal ve ati için birtakım kayıtları da beraber taşır. Bunu bilmeyen adam bizde devlet mesuliyeti taşıyamaz.”

İsmet İnönü’nün Hatıralar kitabı, Milli Mücadele ve Cumhuriyetin ilk yıllarına ilişkin çok önemli bilgiler içeriyor. Hatıralar, savaşların yanında mali meseleler, dış ilişkiler, eğitim, sanat gibi pek çok konuya da değiniyor.  Kendisini ülkesine adamış müthiş bir asker, doğru bildiğini söylemekten korkmayan usta bir siyasetçi ve kendi deyimiyle amatör bir diplomat. Son derece akıcı bir üslupla yazılmış, anekdotlarla dolu, Milli Mücadele’ye ilgi duyan herkesin okuması gereken bir kitap İsmet İnönü’nün Hatıralar’ı.

İsmet İnönü’nün Hatıralar kitabını indirimli fiyat ve avantajlı kargo seçeneği ile hemen satın almak için tıklayın.